Voeding en hormonale (dis)balans

Hormonale balans

Gelukkig neemt de enorme populariteit van crashdiëten langzaam steeds verder af. Steeds meer mensen begrijpen dat blijvend gewichtsverlies vraagt om een iets wat meer “holistische” aanpak.
Holistisch wil zeggen dat alles (fysiek en geestelijk) onlosmakelijk met elkaar verbonden is en het lichaam als een geheel gezien moet worden.

Hormonen
Hormonen kun je omschrijven als ‘signaalstoffen’.  Er circuleren meer dan 100 van dit soort stofjes in je lijf! Ze worden gevormd in hormoonklieren zoals bijvoorbeeld je schildklier, de bijschildklier, en je pijnappelklier (de laatste dankt zijn naam aan de vorm).

Klieren geven de hormonen rechtstreeks af aan je bloed, dat vervolgens hormonen verder naar plekken in het lichaam vervoert, daar waar ze het hardste nodig zijn.
Is er sprake van een hormonale disbalans, dan kunnen diverse processen in het lichaam stagneren en zal het lastig worden om een gezond gewicht te bereiken, ongeacht de hoeveelheid zelfdiscipline of doorzettingsvermogen.

5 hormonen die hier een grote rol bij spelen:

Hormonen zijn zeer nauw betrokken bij de stofwisseling en beïnvloeden onder andere je verzadigingsgevoel, je eetlust maar ook je energieopslag.  Ze bepalen zelfs op welke plekken van je lichaam het meeste vet wordt opgeslagen. De 5 belangrijkste hormonen die invloed hebben op je gewicht, zijn insuline, serotonine, het groeihormoon, ghreline en leptine.

Insuline
Insuline wordt aangemaakt in je alvleesklier. Dit hormoon wordt aan je bloed afgegeven zodra je bloedsuikerspiegel stijgt. Dit gebeurt na het eten van suikers of geraffineerde koolhydraten zoals bijvoorbeeld wit brood, witte rijst of pasta. Het lichaam zet dit soort voeding om in glucose (suiker) en met als reactie daarop een verhoogde insuline productie.

Insuline zorgt er voor dat de glucose kan worden opgenomen in het bloed en het lichaam van energie wordt voorzien. Een “probleem” ontstaat zodra de bloedsuikerspiegel te vaak en langdurig (te) hoog is. De cellen worden hierdoor steeds minder gevoelig voor insuline en zo ontstaat er een insuline resistentie. Het lichaam 'denkt' hierdoor dat ze te weinig suiker in het lijf heeft en stuurt een opnieuw een signaaltje zodra je er meer van gaat eten. Zo beland je in een vicieuze cirkel.

Tot de insulineresistentie is opgelost, is het bijna onmogelijk om je aan een dieet te houden. Je hebt immers altijd behoefte aan (zoet) eten. Duurzame veranderingen in je leefstijl zijn nodig om insulineresistentie te verhelpen. Eet minder suiker, kies volkoren producten, eet voldoende plantaardige vezels en zorg ervoor dat je je vitaminen en mineralen binnenkrijgt.

Serotonine
Ons geluksgevoel wordt veroorzaakt door het hormoon serotonine, dat ook wel het “gelukshormoon” wordt genoemd. Serotonine wordt aangemaakt wanneer we iets prettigs ervaren, zoals het eten van een lekker stuk taart. Ook na het eten van een hoeveelheid suiker produceert ons lichaam veel serotonine.
Door de suiker inname stijgt het insuline gehalte mee (zie tekst insuline) en neemt de hoeveelheid van serotonine in ons lichaam af! Deze afname gaat gepaard met, niet geheel verassend, negatieve gevoelens en verlangt daardoor naar een boost van serotonine (geluk!). Er ontstaat ook hier dus een vicieuze cirkel.

Een efficiënte manier, en misschien wel de enige, om deze vicieuze cirkel te doorbreken is door het stoppen met eten van (toegevoegde) suikers.
Beperk de suiker inname, stop met koekjes en snoep, dan merk je na enige tijd al verschil. Het insuline en serotonine gehalte in je lichaam zal zich stabiliseren en je voelt je vanzelf je een stuk gelukkiger.

Groeihormoon
Ons groeihormoon wordt aangemaakt door een klier in onze hersenen: de hypofyse. Dit hormoon is, zoals de naam al aangeeft, niet alleen van belang voor groei, maar ook voor onze spieropbouw en stofwisseling. Daarnaast zorgt dit hormoon ervoor dat het de aanmaak van vet verlaagt en het juist de afbraak van vet stimuleert. Je lichaam maakt veel van dit groeihormoon aan tijdens intensief, het liefst met gewichten, sporten. Een ideale workout is dus de “kettleBell workout”.
Een andere periode wanneer je lichaam groeihormoon produceert is tijdens het slapen. Het zorgen voor een kwalitatief goede nachtrust is dus ook hierbij essentieel. Zodra het insuline-, en serotonine gehalte in het bloed gestabiliseerd is komt ook de aanmaak van groeihormoon meer in balans.

Leptine en ghreline
Wellicht herken je het gevoel ook, althans ik wel! Na een korte nacht (slapen) voelt het de volgende dag alsof je lichaam voortdurend om eten vraagt. Ik herken dit zelf met name wanneer ik een nachtdienst heb gedraaid. Echter, een grote kans dat deze “snaaizucht” wordt veroorzaakt door twee hormonen: leptine en met name ghreline. Deze hormonen zijn van directe invloed op je eetlust. Ghreline zorgt ervoor dat je zin hebt om te eten, terwijl leptine juist een vol gevoel geeft. Nu zou je wellicht kunnen denken; “Een nachtje slecht slapen, dat heeft toch niet zoveel invloed?”. Dat klopt ook, maar twee van deze mindere nachten is al voldoende voor een disbalans van deze hormonen! Zo zorgt ieder uur dat je minder dan 8 uur slaapt voor 5 % minder leptine aanmaak en juist meer ghreline productie! Zo kost het ons de dag erna dus veel meer moeite om deze “vreetzucht” in balans te houden, en dat terwijl je al vermoeid bent! Daarnaast heb je vaak na een te korte nacht veel minder zin in een lekkere workout met de Bodyhoop of Kettlebell.

Dit artikel is geschreven door Drs. Noortje van den Boom.